Fokotu’u Palemia ke holoki 20% vahenga kau fakafofonga Fale Alea

FOKOTU’U PALĒMIA HOLOKI PESETI 20 TEFITO’I VAHENGA HOU’EIKI MĒMIPA KOE’UHI KO E COVID 19

Nuku’alofa, Tonga- KE holoki peseti ‘e 20 ‘a e tefito’i vāhenga ‘a e Hou’eiki Mēmipa kotoa ‘o e Fale Alea kau ai ‘a e kau Minisita e Kapineti. Pea ke ‘ave ki he Va’a Pule Ma’u Mafai ki he Vāhenga ke fai ha’anau ngāue ki ai he faingamalie vave taha.

Ko e taha eni ‘a e ongo fokotu’u ‘a e ‘Eiki Palēmia Dr. Pōhiva Tu’i’onetoa ki he Fale he houa pongipongi ‘o e ‘aho ni lolotonga ‘ene fakamatala talateu ki he Patiseti 2020/2021.

‘I he’ene me’a na’a ne pehē ko e ‘uhinga lahi ki he fokotu’u koe’uhi ko e faingata’a ko ia kuo tofanga ai ‘a māmani mo e fonua he mahaki faka’auha ko e kolonavailasi mo e COVID 19.

Na’e fakahā ‘e he ‘Eiki Sea Fale Alea Lord Fakafanua ‘ene tui ko e fokotu’u mahu’inga eni kae mālōlō e Fale he ‘osi ‘a e 12 ho’ata ke toki hū he taimi 2 ke fakakaukaua e fokotu’u ko eni ‘a e Palēmia.

Ko e tu’u ko ia he taimi ni ‘oku kau ‘a Tonga he ngaahi fonua ‘e 10 ‘i māmani ‘oku kei hao mei he COVID 19.

‘I he’ene fekau’aki mo e Patiseti na’e to e fokotu’u ‘a e ‘Eiki Palēmia ki he Fale Alea ke nau tali mu’a mo e ngaahi taumu’a pehē ki he ngaahi palani ngāue ‘a e Fale Alea ‘i he Patiseti 2020/2021 koe’uhi ko e ngaahi pole makehe ‘oku fehangahangai mo e fonua ‘i he kolonavailasi.

‘Ikai ngata aii ka na’a ne fakahā ko ē Patiseti ki he ta’u fakapa’anga hoko (2020/2021) ko e patiseti fe’amokaki ‘a ia ‘oku ‘ikai ke angamaheni ki ai ‘a e fonua. Ka na’e pehē ‘e Dr. Tu’i’onetoa ‘oku ‘i ai ‘a e ‘amanaki lelei ki he ngaahi tokoni makehe mei muli ke ne tokonia ‘a e patiseti he ta’u fakapa’anga hoko ‘a ia ‘e toki fakaikiiki ki ai ‘a e ‘Eiki Minisita Pa’anga mo Palani Fakafonua, Hon. Tevita Lavemaau.

Na’e hoko atu ‘a e me’a e ‘Eiki Palēmia “ko e fakalotolahi he siate folau he Patiseti kuo fokotu’u mai ‘e he Pule’anga, neongo ‘a e ngaahi pole ‘oku fehangahangai mo e fonua. Ka ke manatua ma’u pe ‘e he Fale Alea mo e tui ma’u pē ko Sihova ko hotau Talitau’anga.”

“Ko Sihova te ne fai hotau tau, ko Sihova te ne fai ‘a e langa e falé pea toki tānaki atu ki ai ‘etau ngāue faka’utumauku he tafa’aki kotoa pē. Pea mo e tākanga ‘etau fohé ke fakatupulekina ‘a e tupu faka’ekonomika mo fakasosiale ke tu’uloa mo ‘inasi ai ‘a e taha kotoa pē ‘i he fonua,” he me’a ‘Eiki Palēmia.

Na’e vikia ‘e he ‘Eiki Palēmia ‘a e fu’u ivi ‘o e lotu mo e ‘aukai fakafonua na’e kaafataha ai ‘a e Kapineti mo e ngaahi siasi ‘a ia ko e ‘uluaki lotu ‘aukaii na’e fakahoko ‘i he ‘aho 4-5 ‘o ‘Epeleli. Polokalama tatau na’e fakahoko he ‘aho 3-4 Mē 2020. ‘A ia ‘oku tui ‘a e ‘Eiki Palēmia ko e fu’u ivi ‘o e lotú mo e ‘aukai na’e ma’u ivi ai ‘a e Kapineti ke hoko atu e ngāue ma’a e kakai e fonuá.

Na’a ne fakaafe’i ‘a e Hou’eiki Memipa ‘o e Fale Alea ke nau kau ki he polokalama lotu ‘aukai fakafonua mei he ‘aho 6-7 Sune, he ko ‘ene tui mo e Kapinetí “ko e faito’o pē ‘e taha ke malu pea fakahaofi ai ‘a e kakai e fonuá mei he COVID 19 – ko e lotu pe mo e ‘aukau hangē ko e tuku ‘o Tonga ki langi ‘e Tupou I pea ke ‘oua ‘e hiki mei ai ‘enau falala.”

‘I he me’a ‘a e ‘Eiki Palemia, ‘oku lava he lotu mo e ‘aukai ke molia atu ai ‘a e ilifia fekau’aki mo e mahaki faka’auha ‘o e kolona pea ma’u ai ‘a e nonga mo e fiemalie ‘a e ngaahi fāmili.

‘Oku kau ‘a e kolona vailasi mo e ngaahi tukutukulaumea hili ange matangi fakasaikolone ko Hālotí he ngaahi faingata’a kuo fehangahangai mo e Pule’anga lolotonga talu ‘ene fataki mai ‘a e ngāue e fonua mo e Pule’anga mei he konga kimui ‘o e ta’u kuo ‘osi.